سخن گفتن درمورد ویژگی های کتابهای تفسیری بسی دشواراست ؛ زیرا لازمه فهم مقاصد مفسر در نگارش، قرار گرفتن در فضایی را می طلبد که وی در هنگام تدوین در آن فضا سیر کرده است . این امر نه تنها در مورد تفسیر «التبیان» صادق است ، بلکه سایر تفاسیر هم این گونه است به دلیل آنکه هر مفسری با اهداف خاصی به نگارش تفسیر خویش پرداخته است .
پرداختن به بعضی از ویژگی های «التبیان» که برخی آن را روشهای شیخ طوسی قلمداد می کنند ، در ابعاد مختلف این تحقیق مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است . هر چند عده ای اعتقاد بر آن دارند که پی بردن به این ویژگی ها غیر ممکن می باشد اما عقیده شخصی برآن است که در هر تفسیری از جمله «التبیان» می توان هم به ویژگی های محتوایی و هم به ویژگی های ظاهری آن ، که در منطق به عنوان عوارض از آن بحث می شود ، دسترسی پیدا نمود .
نیم نگاهی به ویژگی های کلی آیات الاحکام قرآن از دیدگاه قائلین به عدم تشریعی و تشریعی بودن قران بخش دیگری ازاین تحقیق را به خود اختصاص می دهد .
انگیزه شیخ طوسی از نگارش «التبیان» و وصف مجمل این تفسیر و ویژگی های کلی آن ضرورت اختصاص بخش دیگری از این تحقیق را به وجود می آورد .
اختلافات و عدم اختلافات فقهی و همچنین اشتراک تفسیر«التبیان» با برخی از تفاسیر متقدمین در قالب جدولی در پایان ارائه گردیده است .
انگیزه شیخ طوسی در تألیف التبیان
در مقدمه این تفسیر انگیزه شیخ طوسی از تألیف «التبیان» اینگونه بیان شده است :
« آنچه که مرا واداشت که تفسیر بنویسم این بود که: تا كنون مفسری را از علمای شیعه سراغ ندارم که تفسیركاملی را نوشته باشد كه به تمام جوانب قران كریم نظر داشته باشد . بلكه تنها چندین تفسیر روایی است که ذیل آیات ، روایاتی را آورده اند و در آن تفسیرها آن ها از خودشان بیانی نداشتند . در جمع روایات هم استقصاء نکرده و همه روایات را جمع ننموده بودند ؛ این در میان علماء شیعه .« و اما در میان عالمان عامّه ، قبل از این تفاسیر زیادی نوشته اند اما بعضی از آن تفاسیر خیلی طولانی ومفصل بوده است مانند تفسیر طبری وامثال آن ها و برخی دیگر از آن ها به اختصار و نقل معانی آیات اکتفا نموده اند .
« و گروه دیگر در آن فنّی که قوی بودند و مهارت داشتند پیش رفتند و آنچه را که نمی دانستند رها کردند مثل تفسیر زجاج و فرّاء .« و سایر علمای نحو که تمام همّ خود را صرف اعراب و صرف کلمات قرآن نمودند و تفسیر مفضّل بن سلمه و غیر از او بیشتر به علم لغت و اشتقاق الفاظ پرداخته اند و متکلمین هم همچون ابو علی جبّائی که بیشتر به مسائل کلامی پرداخته اند و برخی هم چیزهای دیگر بر آن افزوده و از فنون و علوم قرآن سخن رانده اند و مطالبی نامناسب مانند بسط فروع فقهی و اختلاف فقهاء آورده اند همچون بلخی و دیگران .
« بهترین کسی که در این خصوص روش مطلوب و معتدل را برگزیده است ، محمد بن بحر ابومسلم اصفهانی و علی بن عیسی رمانی است ؛ زیرا کتابهای ایشان بهترین اثری است که در این خصوص نوشته شده است . با این فرق که ایشان هم سخن را به درازا کشانده اند و بسیاری از چیزهای غیر لازم را در تفسیر خود آورده اند .
« شنیده ام که از دیرباز تا کنون دانشمندان ما (شیعه) راغب به داشتن تفسیری بوده اند که در عین اعتدال مشتمل بر جمیع فنون علوم قرآن باشد ، مانند قرائت ، معانی ، اعراب و بیان آیات متشابه و پاسخ از اشکالات مادی ها و مذاهب باطله همچون مجبّره ، مشبهه ، مجسمه و غیر از اینها و بیان استدلال علماء در موارد لازم از آیات قرآنی بر وفق مذهب اهل بیت ، چه در اصول اعتقادی و چه در فروع فقهی » .بنابراین باید گفت که تفسیر «التبیان» تفسیری است که جامع همه فنون و برپایه عقل ونقل عدم و در عین حال حمایت ازحقانیت تشیع است .
قیمت: 50٬000 تومان
قیمت: 44٬000 تومان
قیمت: 50٬000 تومان